SN हिन्दी नाम 35. गम्भारी 36. गोक्षुर 37. गुडूची 38. गुग्गुलू
35. Click slide show of Gmelina arborea
35. गम्भारी (शोथहर) FAMILY -
Verbaenaceae
LATIN
NAME - Gmelina arboria
पर्याय - श्रीपर्णी,मधुपर्णिका,काश्मरी,पीतरोहणी
MORPH - वृक्ष 60 फीट
Chem.
Compo - Resin
गुण - गुरु
रस - तिक्त,कषाय,मधुर
विपाक - कटु
वीर्य - उष्ण
आमयिक प्रयोग - दीपन,पाचन,मेध्य,भेदनी,भ्रम,शोष,तृष्णा,शूल,अर्श,विष, - दाह,ज्वरहर,फल-केश्य,रसायन,रक्तपित्तहर
प्रयोज्यांग - मूल त्वक,फल
DOSE - 50-100 ml
विशिष्ट योग - दशमूलारिष्ट
36.Click slide show of Tribulus terrestris
36. गोक्षुर (मूत्रविरेचनीय)FAMILY -
Zygophyllaceae
LATIN
NAME - Tribulus terrestris
पर्याय - स्वादुकण्टक,श्वदंष्ट्रा,त्रिकण्टक - चणद्रुम,वनश्रृंगाट,इक्षुगन्धिका,गोखरु
Eng.
Name - Puncture vine
MORPH - प्रसरी क्षुप
Chem.
Compo - Harman,No3
गुण - गुरु,स्निग्ध
रस - मधुर
विपाक - मधुर
वीर्य - शीत
आमयिक प्रयोग - बस्तिशोधन,वृष्य,अश्मरीहर,प्रमेह,श्वास,कास,अर्श,
- मूत्रकृच्छ्र,हृद्रोग,स्वप्नदोष
वातहर
प्रयोज्यांग - फल
DOSE - 1-3 gm
विशिष्ट योग - गोक्षुरादि-चूर्ण-अवलेह-गुग्गुलू-क्वाथ-दशमूलारिष्ट
37.Click slide show of Tinospora cordifolia
37. गुडूची (रसायन) FAMILY - Menispermaceae
LATIN
NAME - Tinospora cardifolia
पर्याय - मधुपर्णी,अमृता,छिन्नरुहा, - वत्सादनी,तन्त्रिका,कुण्डलनी,चक्रलक्षणिका,गिलोय
Eng.
Name - Giloy
MORPH - लता
Chem.
Compo - Giloin, Berberine
गुण - गुरु,स्निग्ध
रस - तिक्त,कषाय
विपाक - मधुर
वीर्य - उष्ण
आमयिक प्रयोग - भग्नसंधान,वृष्य,स्वर्य,रसायन,आमवातग्रन्थिहर,कफव्रण - अपचीहर,पुराण
मेदोहर
प्रयोज्यांग - काण्ड
DOSE - 3-6 gm
विशिष्ट योग - अमृतारिष्ट,गुडूच्यादि-चूर्ण-सत्व-क्वाथ-लौह-तैल
38.click slide show of Commiphora wightii
38. गुग्गुलू (वेदनास्थापन)FAMILY - Burseraceae
LATIN
NAME - Commiphora mukul/wightii
पर्याय - देवधूप,माहिषाक्ष,पंलकषा,पुर
Eng.
Name - Indian
bedellium
MORPH - गुल्म
Chem.
Compo - Gum,
vol.oil
गुण - लघु,रूक्ष,तीक्ष्ण,विशद,सुक्ष्म,सर,सुगन्धि
रस - तिक्त,कटु
विपाक -
कटु
वीर्य -
उष्ण
आमयिक
प्रयोग - त्रिदोषहर,रसायन,मेह,कास,प्रमेह,कामला,कुष्ठ,क्रिमि,हृद्रोग,वातरक्तहर
प्रयोज्यांग -
निर्यास
DOSE - 2-4gm
विशिष्ट
योग - चन्द्रप्रभा
वटी,योगराज गुग्गुलू
|