64.Click slide show of Randia Spinosa
64. मदनफल (वमन)FAMILY - Rubiaceae
LATIN
NAME - Randia Spinosa
पर्याय
- छर्दन,पिण्डी,शल्यक, विषपुष्पक,मैनफल
Eng.
Name - Emetic nut
MORPH - वृक्ष 25 फीट
Chem.
Compo - Saponin
गुण - लघु,रूक्ष
रस - कषाय,मधुर,तिक्त,कटु
विपाक - कटु
वीर्य - उष्ण
आमयिक प्रयोग - लेखन,वामक,विद्रधिहर,प्रतिश्याय,व्रण,कुष्ठ,कफ,आनाह,गुल्म
प्रयोज्यांग - फल
DOSE - 1-2 gm
विशिष्ट योग - १३३ योग च०क० १
65.Click slide show of Rubia cordifolia
65. मंजिष्ठा
(रक्तप्रसाधन)FAMILY -
Rubiaceae
LATIN
NAME - Rubia cordifolia
पर्याय -
विकसा,योजनवल्ली,मंजीठ
Eng.
Name - Indian
madder
MORPH - लता
Chem.
Compo - Manjistine
गुण - गुरु,रूक्ष
रस - तिक्त,कषाय,मधुर
विपाक - कटु
वीर्य - उष्ण
आमयिक प्रयोग -
स्वरवर्णकर,विष,कफ, शोथ,योनिरोग,कर्णरोग,रक्तदोष,विसर्प,व्रण,प्रमेहहर
प्रयोज्यांग -
मूल
DOSE -
1-3 Gm
विशिष्ट योग -
मंजिष्ठादि-चूर्ण-क्वाथ
66.Click slide show of Piper nigrum
66. मरिच
(दीपन)FAMILY - Piperaceae
LATIN
NAME - Piper nigrum
पर्याय - वेल्लज,कृष्ण,उषण,सुवृत
Eng.
Name - Black pepper
MORPH
- लता
Chem.
Compo - Piperine, Vol oil
गुण - लघु,तीक्ष्ण
रस - कटु
विपाक - कटु
वीर्य - उष्ण
आमयिक
प्रयोग - दीपन,कफवात,श्वास,शूल,कृमि,
प्रयोज्यांग - फल
DOSE
- 0.5-1 gm
विशिष्ट
योग - त्रिकटु,मरिच्यादि
वटी-तैल-चूर्ण
67.Click slide show of Cassia angustifolia
67. मार्कण्डिका
(सुखविरेचन)FAMILY
- Caesalpiniodae
LATIN
NAME - Cassia angustifolia
पर्याय - सनाय,मार्कण्डिका,स्वर्णपत्री
Eng.
Name - Indian senna
MORPH
- गुल्म
Chem.
Compo - Sennodiside
गुण - लघु,रूक्ष,तीक्ष्ण
रस - कटु,तिक्त,मधुर,कषाय
विपाक - कटु
वीर्य - उष्ण
आमयिक
प्रयोग - मृदुरेचनी,कुष्ठ, उभयतोभागहर,विष,दुर्गन्ध,कासहर,गुल्म,उदर
प्रयोज्यांग - पत्र,फल
DOSE
- .5-2 gm
विशिष्ट
योग - पञ्चसकार चूर्ण
68.Click slide show of Asparagus adscendens/safed musali
68. मुशली
(वॄष्य)FAMILY - Liliaceae
LATIN
NAME - Asparagus adscendens
पर्याय - सफ़ेद
मूसली
Eng.
Name -
MORPH
- क्षुप
Chem.
Compo - Asparegin
गुण - गुरु,स्निग्ध
रस - मधुर
विपाक - मधुर
वीर्य - शीत
आमयिक
प्रयोग - वृष्य,बृंहण,रसायन, गुरुपाकी,अर्श,वातशामक
प्रयोज्यांग - कन्द
DOSE
- 3-6 Gm
विशिष्ट
योग - मुसली पाक
69.Click slide show of Cyperus rotundus
69. मुस्तक
(दीपन)FAMILY - Cyperceae
LATIN
NAME - Cyperus rotundus
पर्याय - वारिद,मोथा
Eng.
Name - Nut grass
MORPH
- क्षुप
Chem.
Compo - Vol.oil
गुण - लघु,रूक्ष
रस - तिक्त,कटु,कषाय
विपाक - कटु
वीर्य - शीत
आमयिक
प्रयोग - ग्राही,दीपन,पाचन, कफ,पित्त,तृष्णा,अरुचि,ज्वर,अतिसार,ग्रहणी
प्रयोज्यांग - कन्द
DOSE
- 3-6 gm
विशिष्ट
योग - मुस्तकादि क्वाथ-रिष्ट-चूर्ण
|